Geen garanties voor de toekomst.
Het is maandagochtend. Het is een kille en sombere maandagochtend in mei en het maakt mijn stemming niet bijzonder vrolijk. Eens kijken of het bericht dat ik hoop te ontvangen van een overheidsinstantie met betrekking tot die grote aanbesteding mij wat vrolijker kan maken.
De overheid streeft ernaar om een ‘goede’ prijs betalen voor de producten en diensten die zij inkoopt. Daarbij wil zij dat de ondernemers zich inzetten voor social return, voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, voor duurzaamheid en ga zo maar door. Al dit soort extra componenten hebben een maatschappelijke waarde en gaan ervoor zorgen dat ook onze kleinkinderen en achterkleinkinderen in de toekomst nog kunnen genieten van deze mooie aarde. Uiteraard hecht ik zeer veel waarde aan de componenten die hieraan bijdragen.
Zo heb ik recent met trots de Code Verantwoordelijk Marktgedrag ondertekend. Deze code doet een moreel appel op opdrachtgevers en opdrachtnemers om opdrachten sociaal verantwoord en met respect voor de kwaliteit van de dienstverlening uit te zetten, aan te nemen en uit te voeren. Met de Code in de hand spreken zij af om bij aan- en uitbesteding te letten op prijs én kwaliteit en dan in brede zin: met inbegrip van het sociaal beleid en maatschappelijke impact.
Ik vraag me echter af of de overheden goed in staat zijn om het bredere maatschappelijke belang goed te vertalen in hun aanbestedingen. Is het niet zo dat kostenminimalisatie en lage eenheidstarieven nog vaak ten koste gaan van maatschappelijke doelstellingen? Zorgt de beperkte zekerheid die een aanbesteding vaak biedt er niet voor dat de zekerheden die ik mijn personeel kan bieden wegvallen? Gezien de rol en doelstellingen van overheden ga ik er vanuit dat over dit soort vragen is nagedacht. En dat overheden bij het schrijven van de aanbestedingen rekening houden met kwaliteit in brede zin zoals genoemd in de Code Verantwoordelijk Marktgedrag.
In de praktijk zie ik echter vaak situaties waardoor er bij mij twijfel ontstaat. Situaties waarbij de overheid ondernemers vraagt langdurige garanties af te geven. Deze moeten zij baseren op resultaten die zij in het verleden hebben behaald. Als ondernemer weet ik echter als geen ander dat het gezegde ‘In het verleden behaalde resultaten geven geen garantie voor de toekomst’ vaak geldt. Wanneer een ondernemer in zo’n situatie garanties afgeeft neemt dat veel risico’s met zich mee. Risico’s voor de ondernemer maar daarmee direct ook risico’s voor het personeel. Ik ben ervan overtuigd dat dit niet de intentie is van de overheden bij het schrijven van een aanbesteding.
En nu hoor ik u denken ‘Dan doe je toch niet mee aan de aanbesteding’. Deze gedachte is ook vaak bij mij opgekomen. Veel ondernemers, waaronder ikzelf, zijn echter actief in een marktsegment waarbij overheid en semi-overheid belangrijke doelgroepen zijn. Het kan gaan om landelijke contracten van ettelijke miljoenen. Aanbestedingen waar je concurrent zich zeker voor inschrijft. Aanbestedingen die het verschil kunnen maken tussen inkomsten voor je gezin en je medewerkers of faillissement. In hoeverre is het dan nog wel een reële optie om niet mee te doen?
Ik begrijp echt wel dat het schrijven van een aanbesteding een hele klus is. Je moet voldoen aan verschrikkelijk veel wettelijke eisen en rekening houden met een groot aantal verschillende partijen met uiteenlopende belangen. Logisch ook, want het gaat tenslotte om geld uit de ‘gemeenschappelijke’ portemonnee. Geld dat zeer prudent besteed moet worden.
Maar ik denk dat het beter kan! Want de doelstellingen van overheid en bedrijfsleven liggen vaak in elkaars verlengde. We willen met z’n allen hetzelfde. We kunnen er met z’n allen op vooruit gaan. Een betere toekomst voor ons en onze kinderen. In brede zin! En daar zet ik me graag voor in. Daarom nodig ik de overheden van harte uit om, onder het genot van een heerlijke bak koffie, met mij in gesprek te gaan. Laten we het samen doen!
Gert-Jan Willems, directeur Verkroost Nijmegen BV
